Ta-khe chí-kan-ta ē-tàng úi-sin chò Gî-lân ê “e̍k-keng-á” mā?
Siāng-kài-hō͘ Gî-lân hiong-chhin kiau-ngō͘-ê tio̍h-sī “bûn-hòa-li̍p-kōan” sì-jī; m̄-koh a Ta-khe neh? Ta-khe ê bûn-hòa te̍k-sek sī-siahⁿ? Ū-siáⁿ-mih ē-tàng hō͘ Ta-khe sè-ki-lâng kiau-ngō͘? Ta-khe chí-kan-ta ē-tàng úi-sin chò Gî-lân ê “e̍k-keng-á” mā? Ta-khe bē-tàng chiâⁿ-chòe iu-chit lî-chhiáⁿ kok-chè-hòa ê “bûn-hòa kó͘-hiang” mā?
最讓宜蘭鄉親昂首驕傲的就是「文化立縣」四個字；但問，礁溪呢？礁溪的特有文化是什麼？有沒有什麼能讓礁溪世居人驕傲？礁溪只能委身為宜蘭的「浴室」嗎？礁溪不能成為優質且國際化的「文化古鄉」嗎？
Bô-siū tiōng-sī ê Ta-khe bûn-hòa tiⁿ-pó
被忽視的礁溪文化珍寶
Bûn-siaⁿ-ho̍k-kiān-īⁿ chham Lô-sîn-hū ê úi-tāi kò͘-sū, í-keng tī Ta-khe tèng-kin chhiau-kòe pòaⁿ-sè-kí; Tòe-tio̍h Lô-sîn-hū nî-lāu hôe-hiong, Bûn-siaⁿ-kò͘-sū thâu-chi̍t-phiⁿ mā ôan-bí kàu-chi̍t-khám-chām. M̄-koh, Bûn-siaⁿ-kò͘-sū pēng-bô kiat-sok, Tng-tong Ta-khe hiong-chhin só͘-kî-thāi ê cheng-chhái chiap-sòa-phiⁿ iáu-koh-teh pī-pān-tiong, 6/6 thàu-chá hiông-hiông po̍k-hoat kiaⁿ–lâng pháiⁿ-tāi “Bûn-siaⁿ hō͘-lâng kòng-pháiⁿ-ah”; Bô-lâng siong-sìn chit-khóan tāi-chì chin-chiàⁿ hoat-seng-ah! Chin-chiàⁿ ū-lâng ē-tâng-chhiú beh húi-tiāu “Ta-khe bûn-hòa tiⁿ-pó”?
文聲復健院與羅神父的偉大故事，已在礁溪孕育超過半世紀；隨著羅神父年老回鄉，文聲故事首部曲已完美告一段落。但是，文聲故事並未結束，正當礁溪人期待的精彩二部曲還在醞釀中， 6/6 一早突然爆發驚人噩耗「文聲被破壞」；任誰都不相信這事會真的發生！真有人會動手砸毀「礁溪文化珍寶」？
Pī-hoat-hiān lia̍t-kóan-tiong ê Ta-khe Bûn-siaⁿ-ho̍k-kiān-īⁿ hō͘-lâng “chhiat-tn̂g-phòa-pak”, it-ti̍t-kàu tē-10-kang chiong-î khòaⁿ–tio̍h kóan-lí-chiá ê kóng-hoat.
被發現列管中礁溪文聲復健院遭人「開腸破肚」，至第 10 天終於見到管理者的說法。
Kòe-lō͘-kheh sim-thài? Hō͘-lâng chin-pháiⁿ lí-kái!
過路客心態？讓人難以理解！
Chit-phiⁿ-bûn chha-put-to chia̍h-jīn sī Thian-chú-kàu tong-kio̍k hí-khó-hā, kúi-kang-chêng iû kóan-lí ê siu-hōe chìn-hêng thiah-tû-tiong.
整篇文章似乎承認是天主教當局許可下，日前由管理的修會進行拆除中。
Chí-sī gún chin-siūⁿ-bô, ūi-hô tiâu-ì-kò͘ pó-liû khòaⁿ-ē-tio̍h ê gōa-kháu-piah, hō͘ ki-kū bùn-ji̍p-khì chôan-bīn thiah-tû? Sī tam-sim thiah–kàu chi̍t-pòaⁿ hō͘-lâng pò-kéng chó͘-chí sī-m̄? Siūⁿ-beh ēng siōng-kín ê sok-tō͘ thiat-té thiah-húi mā?
只是我們很納悶，為何刻意保留可視面的外觀，讓機具穿入全面砸屋？是擔心拆到一半被報警阻止嗎？想以最快速度徹底拆毀嗎？
Kok-sîn-hū kóng: “Chi̍t-hong-bīn che kiàn-tio̍k-bu̍t m̄-sī chin-ū te̍k-sek, le̍k-sú mā-bô-sǹg iu-kiú; Lî-chhiáⁿ, khó-lū sī-m̄-sī pó-liû chia-ê chhù, mā-ài hû-ha̍p siu-hōe ê ho̍k-bū cheng-sîn.
谷神父說：「一方面這建築物不是很有特色，歷史也不算悠久；而且，考慮是否保留這房子，也要符合修會的服務精神。」
Khòaⁿ-tio̍h Kok-sîn-hū kóng-hoat, hō͘-lâng kiaⁿ-gî! Góa chí-ē-tàng kóng, chí-ū kòe-lō͘-kheh sim-thài ê lâng, chiah bô-jīm-ûi “Bûn-siaⁿ khū-iú Tâi-ôan bûn-hòa ûi-sán kè-ta̍t”. Hi-bāng che chí-sī Kok-sîn-hū ê jīm-ti, góa ôan-chôan bô-siong-sìn che-sī Thian-chú-kàu koaⁿ-hong ê khòaⁿ-hoat.
看了谷神父說法，讓人驚訝！我只能說，只有過路客心態的人，才不認為「文聲具有台灣文化遺產價值」。希望這只是谷神父的認知，我完全不相信這是天主教會官方的看法。
Kok-sîn-hū chí-chhut, sīm-chì ū chèng-hú jîn-ôan kā i kóng tùi kàu-tn̂g ū-kám-chêng, tān-sī i tò-thâu-mn̄g: “Kàu-tn̂g lāi-té ū-sím-mi̍h, lí chai-mā? Ū-kám-chêng àn-chóaⁿ m̄-lâi niá-sé sìn-kàu?”
谷神父還指出，甚至有政府人員跟他說對教堂有感情，但他反問：「教堂裡面有什麼，你知道嗎？有感情為何不領洗信教？」
Siū-lâng kéng-gióng ê sîn-chit jîn-ôan, ē-án-ne mn̄g-mā? Kò-jîn sìn-gióng sī iōng-lâi kau-ōaⁿ-ê mā? Góa mā-beh hóan-būn, Só͘-ū Ta-khe niá-sé ê kàu-iú lóng–chi-chhî kòng-tiāu Bûn-siaⁿ mā?
讓人景仰的神職人員，會這樣問嗎？個人信仰是用來交換的嗎？我也會反問，所有礁溪領洗教友都支持砸掉文聲嗎？
Kok-sîn-hū koh-kóng, bat thê-chhut tong-kio̍k ài-beh pó-liû, ē-sái iōng chhī-kè hiòng kàu-hōe bé–lo̍h-lâi, m̄-koh in koh-bô án-ne-chò. Kóng-thiah-pe̍h, àn sū-kiāⁿ-tiong khòaⁿ-tio̍h o͘-àm, “Ta̍k-ke lóng-sī ūi-tio̍h ka-kī ê lī-ek, pēng-m̄-sī chèng-keng ài-beh pó-hō͘ kū-kiàn-tio̍k-bu̍t.”
谷神父又說，曾提出當局想要保留，可以用市價向教會買，但他們又沒有這樣做。不諱言，從事件中看到黑暗，「大家都是為了自己的利益，並不是真的要保護舊建築物」。
Chin-pi-ai! Chi̍t-kiāⁿ ta̍t-tit hō͘ chāi-Tâi Thian-chú-kàu kiau-ngō͘ ê “Bûn-siaⁿ le̍k-sú kap khong-kan” i-ê kòng-hiàn pún-té sī Thian-chú-kàu siōng-kài-tōa ê kè-ta̍t, tān-tī Kok-sîn-hū ba̍k-chiu-lāi sī chiah-ní-á bô-kè-ta̍t, gán-lāi chí khòaⁿ-tio̍h XX mā?
悲哀！一件值得在台天主教驕傲的「文聲歷史與空間」其貢獻原本是天主教會最巨大的價值，但在谷神父眼裡是這麼不值得，眼裡只看到 XX 嗎？
Kâng-phìⁿ thó͘-tē, chhiâⁿ pah-khóan sîn-chit.
同片土地，育百款神職。
Bóe-chhiú, ǹg-bāng chèng-hú kah Thian-chú-kàu tong-kio̍k ē-tit-thang chhōe-chhut khó-hêng ê pō͘-sò͘, kè-sio̍k hō͘ Bûn-siaⁿ-kò͘-sū chiap-sòa-phiⁿ hoat-kng-hoat-jia̍t. Kòe-khì só͘-ū-ê hun-jiáu to kau-hō͘ ka-kī sìn-gióng ê Sîn-là! Só͘-ū-ê “lâng” kàu-bóe lóng-ài bīn-tùi ka-kī-ê Sîn “saⁿ-ūi-it-thé”.
最後，好期盼政府與天主教當局能努力尋找出可行的方法，繼續讓文聲故事二部曲發光發熱。過去所有的紛擾就交給自己信仰的神吧！所有「人」最後都要面對自己的神「三位一體」。
Lim Bun-hoa (林文華) 2018/6/16
