Àn chi̍t-tiuⁿ siòng-phìⁿ tâm-khí CRPD.
Chhiáⁿ-mn̄g, tng lí khòaⁿ-tio̍h chit-tiuⁿ siòng-phìⁿ, kám-kak siáⁿ-khóan? Siūⁿ-hoat jû-hô? Siòng-phìⁿ lāi-té he kòai-kòai ê thih-kè, sī siáⁿ-mi̍h? Kiám-chhái chē-chē-lâng kóng-bōe-chhut miâ, tàn siong-sìn ta̍k-ke lóng chai-iáⁿ che sī tē-hng-chèng-hú tàu-ê, iōng-lâi “tòng o͘-tó͘-bái” ê.
請問，當您看到這張照片，感覺如何？想法如何？照片所拍的那怪怪的東西，是甚麼？或許很多人都說不出該設施的名稱，但相信大家都知道這是被地方政府裝設的，是「擋機車」用的。
Í-chá góa mā m̄-chai-iáⁿ chit-lūi siat-si kiò siahⁿ, tàn góa kan-nā chai-iáⁿ che sī iōng-lâi tòng lûn-í-ê, sī tī-leh chau-that chiòng-gāi-chiá ê “pháiⁿ-mi̍h-a”. Kiàn-pái góa hiòng tong-kio̍k hóan-èng iau-kiû thiah-sak chit-chióng “hui-hoat siat-si” ê sî, siú-tiúⁿ-sìn-siuⁿ ê hôe-phe chóng-sī ti̍t-chiap kā góa phah-chhèng kiat-àn, iā-chiū-sī kóng “hóan-èng bô-hāu”. Āu-bóe góa chiah-chai-iáⁿ chit-lūi pháiⁿ-mi̍h-a kiò-chòe “lō͘-chó͘”!
以前我也不知如何稱呼這類金屬物組合，但我只知道這類置放於行人動線上的是用來擋身障朋友，是羞辱障礙者的「怪物」。每次我向當局反映要求拆除這類「非法設施」時，首長信箱的回函答覆總是直接對我打槍並逕行結案，也就是「反映無效」。後來，我才知道這類怪物名稱叫做「路阻」！
Chit kúi-nî-lâi, góan chôan-Tâi sì-kè tâu-sò͘, chiū-sǹg hō͘-lâng phah-chhèng mā m̄-soah-chhiú, kè-sio̍k chò hoat-lu̍t lūn-chiàn, tàn chòe-āu sêng-kong thiah-sak-ê mā bô-lōa-chē. Ē thiah-tiāu mā-sī bô-siáⁿ chêng-gōan seng piáu-bīn èng-hù góan, bián-lōa-kú ū-ê iū-koh tàu tò-tńg-khì, sīm-chì koh “hoat-bêng sin-hêng-ê” kong-bū-ôan í-chhú tián-khiàng. Kúi-nî-lâi ê cháu-chông, chham-ka sǹg-bōe-liáu ê “hiān-tiûⁿ hōe-khàm” kiông-beh kā-góan thiám-sí. Góan piàⁿ-miā thiah-tiāu chi̍t-tah pa̍t-ūi iū-koh seⁿ-chhut saⁿ-tah, che sī sím-mih siā-hōe? Góan thòng-hīn “pháiⁿ-mi̍h-a” …
這些年來，我們在全台到處投訴，就算被打槍也不願停手並繼續做法律論戰，但最後真的能拆掉的數量並不多。被拆掉的也是在不甘情願下表面敷衍我們，等沒多久很多又會被重新裝上，甚至「改版」再進化承辦公務員還以此為傲。幾年下來的奔波，歷經無數的「現場會勘」幾乎把我們給累垮。我們拼命拔除一處卻又新生出三處，這是甚麼社會？我們恨死怪物 ……
It-ti̍t-kàu 2014/5/6 chiong-î tiàu-khai “Jî-hô khì-tû lō͘-chó͘” kong-thiaⁿ-hōe liáu-āu, Lōe-Êng 1030809532 kong-hâm “To͘-chhī kong-hn̂g-le̍k-tē kok chú-iàu chhut-ji̍p-kháu bû-chiòng-gāi siat-si siat-tì gôan-chek” 2014/8/29 seng-hāu.
直到 2014/5/6 終於召開「如何去除路阻」公聽會後，內政部營建署台內營字第 1030809532 號函「都市公園綠地各主要出入口無障礙設施設置原則」 2014/8/29 生效。
Tú-tn̄g góa siá chit-phiⁿ-bûn, hek-jiân hoat-hiān Êng-kiàn-sú kúi-kang-chêng iū-koh chhut Lōe-Êng 1070814921 kong-hâm thêng-chí sek-iōng, che tàu-té sī an-chóaⁿ? Chit-tiuⁿ kong-hâm kòai-kòai góa tha̍k-lóng-bô, “thêng-chí sek-iōng” sī siáⁿ? Chêng kong-hâm sit-hāu sī-bò͘? Thó-lūn kui-pòaⁿ-po͘ ê hōe-gī kiat-lūn koh-ū chún-sǹg bô? Ǹg-bāng bat hoat-lu̍t bat kòai-kong-bûn ê pêng-iú ē-thang hō͘ góa tap-àn!
就在撰寫本文時，赫然發現營建署前幾天又出了另外一函台內營字第 1070814921 號函停止適用，這到底是怎一回事？這公函怪怪的我讀了好幾遍，沒讀懂「停止適用」是什麼？前函失效了嗎？討論老半天的會議結論還算不算數？期盼懂法律懂怪怪公文的朋友能給我答案！
Tē-hng-chèng-hú ngē bô-ài chun-siú hoat-kui
地方政府就是不遵守法規
2014 kong-thiaⁿ-hōe liáu-āu, Lāi-chèng-pō͘ mā siat “kí-pò thang-á-kháu”, choan-bûn chhú-lí bán pháiⁿ-mi̍h-a ê tâu-sò͘. Kúi-nî lo̍h-lâi, pháiⁿ-mi̍h-a ê sò͘-liōng mā khak-si̍t kiám-chió-kóa, m̄-koh kūn-nî hó-chhin-chhiūⁿ iū-koh seⁿ-chhut lú-lâi-lú-chōe ê sin-hêng pháiⁿ-mi̍h-a, kè-sio̍k chau-that-lâng. Góan ê tâu-sò͘ mā lú-lâi-lú-kan-lân; M̄-nā siú-tiúⁿ ōaⁿ-lâng, gôan-pún chek-ke̍k chhú-lí ê kong-bū-ôan mā lóng tiàu-tōng ōaⁿ sin-sêng-pān. Hō͘ góan hoat-chhut chin-tōa gî-būn, thui-tōng khôan-kéng bû-chiòng-gāi ūi-hô tong-kio̍k it-ti̍t bô-hoat-tō͘ “lúi-chek keng-giām-ta̍t”? Kàu-bóe–á siāng-thòng-khó͘ iā-sī chiah-ê chiòng-gāi pêng-iú, gín-á-chhia, lāu-sī-tōa, pit-su tī pháiⁿ-mi̍h-a ē-kha bùn-lâi-bùn-khì ia̍h-sī tòng-lō͘ bōe-tit-kòe!
就在 2014 的公聽會後，內政部也設了舉報窗口，專門處理拔除怪物的舉報。幾年下來，怪物的數量是減少了些，可是近年似乎又有越來越多的進化新怪物，繼續羞辱障礙者。我們的投訴，也越來越受到地方政府的忽視；不只首長換人，原本積極處理的公務員也多被調動換了新承辦。讓我們發出很大的疑問，推動環境無障礙為何當局一直無法「累積經驗值」？到頭來最痛苦的還是這些障礙朋友、娃娃車和老人家們，必須在怪物下鑽來鑽去或是被擋路根本過不去！
Góan beh būn, chèng-hú kám-m̄-sī mā teh thui-tōng lo̍h-si̍t CRPD kap CRPD-si-hêng-hoat? Góan koh būn Hêng-chèng-īⁿ sin-sim chiòng-gāi-chiá kôan-ek thui-tōng-sió-cho͘, Hêng-chèng-īⁿ ê lo̍h-si̍t CRPD thui-tōng kè-ōe sī teh chhòng-siáⁿ-ēng? Sī chí-kan-nā teh pān-kong-toh-téng se̍h ma? Ia̍h-sī ūi-tio̍h tēng-kì kau-pò-kò èng-hù siòng-phìⁿ lāi-té hit-ê Sūi-tián lâi–ê “Liân-ha̍p-kok sím-cha-ôan”? Ūi-hô góan khòaⁿ-bē-chhut tiong-iong-chèng-hú tùi tē-hng-chèng-hú ū sáⁿ chek-ke̍k éng-hiáng? Chì-chió góan bô bêng-hián kám-siū-tio̍h!
我們要問，政府不是也在推動落實身心障礙者權利公約 (CRPD) 及其施行法嗎？我們再問行政院身心障礙者權益推動小組，行政院的落實身心障礙者權利公約 (CRPD) 推動計畫是做什麼用的？是只在辦公室裡的桌上滾動中嗎？還是只為了定期交報告應付照片中那位瑞典來的「聯合國審查委員」而已？為何我們看不出中央對各地方政府有何積極影響呢？至少我們沒明顯感受到呀！
Chiòng-gāi-chiá kôan-ek phó͘-phiàn siū-tio̍h chhim-hāi, m̄-nā chí-ū pháiⁿ-mi̍h-a ê būn-tê. Kán-tan kóng, chiòng-gāi-chiá ê seng-o̍ah tōa-sió-sū tiāⁿ-tiāⁿ-ū cho-siū–tio̍h khî-sī hiān-siōng. Phiⁿ-hok iú-hān, pún-bûn chí chioh-tio̍h “pháiⁿ-mi̍h-a siat-si” thiah-bêng chiòng-gāi-chiá ta̍k-kang–ta̍k-kang seng-o̍ah tī kòai-ī-gán-kong kap bû-nāi tiong-kan ……
障礙者權益普遍受到侵害，並非只有怪物問題。簡單的說，障礙者生活大小事上常見遭受歧視現象。因篇幅有限，本文僅藉「怪物設施」闡述障礙者每天每天生活在異樣眼光與無奈中 ……
Pháiⁿ-mi̍h-a, ū hiah-nī giâm-tiōng ma?
怪物，有那麼嚴重嗎？
Sī, kiàn-pái góan iau-kiû thiah-tû pháiⁿ-mi̍h-a, chóng-sī tú-tio̍h chi̍t-khah-chhia m̄-sī lí-iû ê lí-iû hong-chà, kâng-khóan ê chhut-thâu chóng-sī chi̍t-táu-koh-chi̍t-táu àn-thâu poaⁿ-kàu-bóe, si̍t-chāi ū-kàu thiám-thâu! Sòa-lo̍h sī tián-hêng ê lūn-chiàn:
是的，每次我們要求拆除怪物時，總會面臨一拖拉庫的不是理由的理由轟炸，同樣的戲碼每場總是從頭到尾演一遍，真的好累好累！以下是典型的論戰：
Nā-sī thiah-tiāu, ki-chhia kap kha-ta̍h-chhia ē chông–ji̍p-khì ē hûi-hiám, ki-chhia ē lōan-hioh.
如果拆掉，機車和腳踏車會闖入危及行人的安全、機車會亂停。
-
- Sī-ma? Ná-ē pa̍t-ê kong-hn̂g to̍h-bián chng pháiⁿ-mi̍h-a? Chhin-chhiūⁿ …… ; Sī án-chóaⁿ góa cha chiâ ê ōe-chheⁿ kū-siòng-phìⁿ chi-chêng bô chng pháiⁿ-mi̍h-a to̍h bô khòaⁿ-tio̍h ki-chhia lōan-hioh?
是嗎？那為何有些公園就不必裝怪物？如 …… ；為何我從衛星舊照片看到以前沒怪物時怎沒有機車停進來？
- Chioh-mn̄g lí-tiúⁿ, tng lí khòaⁿ-tio̍h ûi-kui ê-sî bat chú-tōng hip-siàng tâu-sò͘ bò͘?
請問里長，你發現違規時可曾主動拍照舉報？
- Góa chai-iáⁿ kéng-chhat chin-bô-êng bē-tàng khiā-kang, m̄-koh kam-m̄-chai “ho̍at-khóan kéng-kò” mā-sī ū-hāu ma? Tong-nî khiâ-ki-chhia bô-tì an-chôan-bō ài ho̍at-500, kiat-kó siáⁿ-khóan? Chit-ê chèng-chhek m̄-sī sak-liáu chin-sêng-kong ma?
警察們，我知道你們很忙不能站崗，但你們知道「罰款嚇阻」還是有效嗎？當年騎機車沒戴安全帽會罰 500 ，結果大家多不願跟荷包過不去，此政策不是推得很成功嗎？
- Chhiáⁿ-mn̄g, pháiⁿ-mi̍h-a sī chèng-hú ê châi-sán ma? Téng-bīn ná-ē bô chhin-chhiūⁿ lō͘-teng hit-chióng phian-hō? Góa ti̍t-chiap kòng-tiāu ē ū-tāi-chì bò͘?
請問，怪物是政府的財產嗎？上面怎沒像路燈一樣編號？我直接搗毀有事嗎？
- Chhiáⁿ-mn̄g kau-thong-kéng-chhat, pháiⁿ-mi̍h-a sī ha̍p-hoat ê kau-thong-siat-si ma? Ia̍h-sī lō͘-pà?
請問交警，怪物是合法的交通設施嗎？還是路霸？
Gún chng lō͘-chó͘, ū chhiáⁿ lûn-í sú-iōng-chiá chhì-ēng, in ē-tàng sūn-lī thong-kòe.
我們裝設路阻時，有請輪椅使用者試用，他們可以順利通行。
-
- Góa bô kóng só͘-ū-ê chiòng-gāi-chiá lóng bōe-kòe, m̄-koh lûn-í ū kok-chióng kôan-tō͘ kap hêng-sek, ū-ê piⁿ-á koh tiàu mi̍h-kiāⁿ, bē-tit-kòe ê lâng chiū-sī bē-tit-kòe. Lî-chhiáⁿ, thê-kiong-hō͘ chiòng-gāi-chiá thong-hêng ê lō͘-sòaⁿ he̍k-chiá kong-hn̂g chhut-ji̍p-kháu, hoat-kui lóng ū bêng-bûn-kui-tēng chòe-sió chēng-khoah-tō͘ kap chòe-sió chēng-kôan-tō͘, che bêng-hián ûi-hoat ia!
我沒說所有障礙者都過不了，但輪椅有各種高度與形式，有些兩邊還掛物品，過不了的人就是過不了。況且，供障礙者通行的動線或公園出入口，法規都有明訂最小淨寬度與最小淨空高度的要求，這東西明顯違法呀！
- Iah-koh-ū, lín án-ne tòng, tàu-té sī tòng ki-chhia kha-ta̍h-chhia ia̍h-sī teh tòng lûn-í? Thán-pe̍k-kóng, o͘-tó͘-bái nā ngē-beh kòe, kun-pún tòng-bōe-tiâu chiàu-kòe. Tòng sim-sng-ê ma? Ia̍h-sī piáu-bīn kang-hu kau-tāi-kau-tāi?
還有，你們這樣擋，到底是在擋機車腳踏車還是輪椅？坦白說，機車或腳踏車若執意要闖進根本擋不了，照樣還是可以通過呀。擋心酸的嗎？還是表面功夫交代交代？
Gún bô-beh chau-that lín.
我們沒有要羞辱你們。
-
- Chhiáⁿ-mn̄g lín ū ta̍k-kang chē-lûn-í tī chia piáu-ián hō͘ ta̍k-ke khòaⁿ bò͘ (chhiūⁿ siòng-phìⁿ)?
請問你們有沒有每天坐輪椅在此表演給大家看 (如照片) ？
- Sī-án-chóaⁿ it-poaⁿ-lâng ē-tit kán-tan-kòe he̍k-chiá ha̍hⁿ-kòe, gún tio̍h-ài chǹg pháiⁿ-mi̍h-a?
為何非障礙者可以輕易通行或跨越，障礙者就必須鑽怪物？
- Lín chai-iáⁿ chia káu-á ē-tàng chū-iû kiâⁿ-ta̍h, a gún-leh?
你們知道這公園，狗狗可以暢行無阻，而我們呢？
- Lín kam-chai-iáⁿ sái-lûn-í ê kan-khó͘? Iû-kî tiān-tōng-á ê khòng-chè-khì chiok-bín-kám, pí sái-khì-chhia khah-khùn-lân!
你們知道開輪椅很難嗎？尤其電動輪椅的搖桿非常敏感操控比開汽車還要困難！
- Pa̍t-lâng pháiⁿ-kui-kí ka-siōng chèng-hú kui-ōe put-tòng chō-sêng ê lōan-siōng, kun-pún bô-lí-iû ài-hō͘ chiòng-gāi-chiá lâi sêng-tam! Án-ne thiau-lân chiòng-gāi-chiá, bô chân-jím ma?
別人的違規加上政府規劃又不當所造成的亂象，根本沒有道理要讓障礙者來承擔！這樣刁難障礙者，不殘忍嗎？
Nā hó-ūn, ta̍k-ke lóng ē-lāu.
幸運的話，大家都會老。
Chin-siūⁿ-bô, ta̍k-kang keng-kòe pháiⁿ-mi̍h-a kam-bô siōng-hā-pan ê kong-bū-ôan? Chia-ê kong-bū-ôan sī-án-chóaⁿ bē-tàng tī chèng-hú-thôan-tūi-lāi “hia̍p-chō͘ thê-chhéⁿ” chit-lūi ûi-hóan CRPD ê kóan-lí chhò-si? Mài-bōe-kì, só͘-ū kong-bū-ôan hā-pan liáu-āu iā-koh-sī chhī-bîn ê sin-hūn! Lín ê chhin-tióng mā-teh chǹg pháiⁿ-mi̍h-a he̍k-chiá tòng-lō͘, bô-chha ma?
真的很想不通，每天路過怪物身旁的沒有上下班的公務員嗎？這些公務員為何不能在政府團隊裡「協助提醒」這類違反 CRPD 的管理措施？別忘了，所有公務員下了班還是市民身分呀！你們家人親長也在鑽怪物或遭受阻擋，無所謂嗎？
Jīm-hô-lâng lóng sio-siâng chí-iàu kàu-hok-khì, tit-tio̍h Sîn sè-kò͘ ē-thang o̍ah-kú-tn̂g, ū-chi̍t-kang mā-sī ē-lāu, kha-thâu-u cho̍at-tùi bô éng-óan ióng-kiāⁿ, kui-bóe mā-sī ài chē-lûn-í.
任何人都一樣只要夠福氣，得到神的眷顧得以活得夠長，有一天還是會老，膝關節絕對無法永遠強健，最後一定要依靠輪椅才能行動。
Tī chia thê-chhéⁿ sêng-pān ê kong-bū-ôan, tng ū-chi̍t-kang lāu-a, lín kin-á-jit khai la̍p-sòe-lâng sòe-kim só͘-chō-sêng ê khôan-kéng chó͘-gāi, chiang-lâi chiū-chiâⁿ-chò chau-that ka-kī ê “chèng-chek”, lín kam-ē kam-sim sêng-siū?
在此提醒承辦的公務員們，當有一天老了，你們今天花納稅人稅金所造成的環境障礙，將來就成為羞辱自己的「政績」，你們也會甘心的承受嗎？
Góa beh kóng-ê sī: “Ūi-siáⁿ-mi̍h chit-ê siā-hōe, chóng-sī siūⁿ-pān-hoat hō͘ hong-piān ê lâng koh-khah hong-piān, soah-hō͘ bô-hong-piān ê lâng koh-khah bô-hong-piān!”
我想說的是：「為什麼這個社會，總是想辦法讓方便的人更方便，卻讓不方便的人更不方便！」
鄭豐喜基金會
無障礙行動總監 林文華
(2018/10/5)
